Leven en reizen in Noord Myanmar

In Myitkyina probeer ik een vliegtuig te regelen, maar volgens het reisbureautje is er ook een bus. Dus wil ik de bus, maar uiteindelijk blijkt dat buitenlanders niet met die bus mogen, dus moet ik alsnog met het vliegtuig.
De volgende morgen brengt de tuktuk me naar het lokale vliegveldje. Ik ben de enige toerist met looks uit het westen. Het vliegtuig is een uur verlaat, zonder dat dat vermeld wordt. Iedereen zit rustig te wachten. Vertragingen lijken 'de gewoonste zaak van de wereld'.
Als er uiteindelijk een vliegtuig landt gaat iedereen voor de ramen staan kijken. Op de staart van het vliegtuig staat: Myanmar Airlines. Die moet ik hebben!
Zonder veel formaliteiten stappen we in en gaan de lucht in. Voor een tochtje van 20 minuten. Het vliegtuig maakt een tussenstop in Bhamo. Ik ben de enige passagier die eruit gaat. De anderen gaan door naar Mandelay.

In Bhamo regel ik de boot naar Katha. Dat is naast vliegen de enige manier voor buitenlandse toeristen om van en naar Bhamo te gaan. En ook die mogelijkheden wisselen. Daardoor weet je nooit helemaal waar je aan toe bent. De kans bestaat dat ik vast kom te zitten in Bhamo en me er zou moeten vestigen ;) Het is een kwestie van geluk of pech. En soms is pech geluk, en geluk pech. Achteraf wordt dat duidelijk.
Ik ontmoet een Amerikaanse zakenman. Omdat hij officieel geen toerist is mag hij wel over de wegen. Hij reist per auto met chauffeur.
'Soms is het gevaarlijk onderweg,' vertelt hij. 'Dan wordt er geschoten of zijn er gevechten en moeten we stoppen, wachten of terugkeren.'

In The Myanmar Times lees ik over gevechten tussen de stammen onderling en ontvoeringen van jongeren, om getraind te worden voor die gevechten.
'Ze trokken hun nieuwe jurken aan en checkten hun make-up. Nang Kyan Khan (20) en Nang Htwe Yin (20) waren opgewonden vanwege het festival. Ze zeiden 'tot ziens' tegen hun ouders, stapten om 7 uur 's avonds in een taxi en verlieten het afgelegen dorp Mong Paine. Ze gingen haast nooit met de taxi, maar deze keer moesten ze over de verlaten wegen van de noord-Shan regio naar Nant Onn voor het festival. Ze kwamen nooit aan.
Kort voor half 8 dwong een groep gewapende mannen de auto te stoppen en beval de jonge vrouwen uit te stappen en met hen het oerwoud in te gaan. Hun ouders hebben hen sinds die avond niet weer gezien.
Waarschijnlijk zijn ze gekidnapt door de Kachin Independence Army (KIA) en gedwongen zich bij de troepen te voegen. Die avond werden 21 mensen - waaronder jongeren onder de 18 - ontvoert. Het doet denken aan een vooropgezet plan. En dat lijkt een nieuwe strategie. Waarschijnlijk zien de gewapende strijders hun aantallen verminderen en nu gecruteren ze ook onder stammen met andere etnische achtergronden dan hun eigen stam.
Velen in de regio zijn bang. Dorpsleiders zeggen dat in hun dorpen alleen nog maar ouderen en babies wonen. 'De jonge mensen zijn gevlucht naar de grotere steden of naar de grens met China om te voorkomen dat ze gekidnapt worden,' zegt U Aik Khan, hoofd van het dorp Mong Paine. Hij en familieleden van de ontvoerden zitten bij elkaar in het centrum van het dorp, dat omringt is door heuvels, bergen en bossen. Diezelfde heuvels en bossen leggen een donkere schaduw over het leven van de dorpelingen. Daar verbergen zich de gewapende troepen en bevinden zich de ontvoerde jongeren van het dorp.
Als gevraagd wordt hoe dicht de gevechten het dorp naderen, laat het dorpshoofd een metalen wasbak zien. Er zitten kogelgaten in.
In het dorp Kaung Na, waar Ta'ang-Palaung, Shan, etnische Chinezen en Kachins wonen, vertellen mensen dat twee 17-jarige meisjes door 3 soldaten uit hun huis zijn gehaald en meegenomen. Ook een 30-jarige man en een 13-jarige jongen werden meegenomen. 'Als de soldaten komen, gaan ze van huis naar huis. Ze weten waar ze voor komen.'
Later lees ik dat de 2 jonge vrouwen Nang Kyan Khan en Nang Thwe Yin vrijgelaten zijn. Ze vertellen over keiharde trainingen, straffen en weinig eten. En ook dat er nog velen in de wildernis gevangen gehouden worden.

Door die verhalen begrijp ik een klein beetje van het leven in de dorpen. Van angst, risico's en gevaar. Ik liep immers door de bergen en de bossen rond Hsipaw. Bezocht de afgelegen dorpen, zag gewapende soldaten. Ik praatte erover met Tun Kyaw. En daarna reisde ik naar de hoofdstad van Kachin-State, Myitkyina. Ik zag er wegversperringen, prikkeldraad, soldaten met geweren. Ik wilde verder met de boot. Helaas.... dat was verboden. Ik ging met het vliegtuig.

Maar vanaf Bhamo vaar ik over de Ayeyarwaddy, langs huizen op palen, dorpen en oerwoud.
Om 9 uur zaterdagmorgen neem ik de boot van Bhamo naar Katha. Hij is volgeladen met mensen en goederen en ik ontmoet er Jose uit Spanje. Samen gaan we op het dak van de kajuit zitten. Maar na een tijdje moet ik van het dak af. Vrouwen mogen daar niet zitten (dat is ook verboden) Ik moet naar binnen in de kajuit en baal, want binnen is het saai. Daar zit de mensen opeengepakt op smalle ijzeren banken, 7 lange uren.
Maar de redding komt van Jose. Hij heeft met de kapitein gepraat en vertelt dat ik zijn vrouw ben en dat hij graag wil dat ik op het dak zit. En dan mag het... haha... dat is typisch Jose. Hij praat met iedereen en draait overal een mouw aan. Ik heb er mazzel mee. Zitten op het dak is een andere ervaring. We praten wat en ontmoeten de mannen van het dak, proeven rum uit plastic bekertjes. Zien restaurantjes te water langs komen in smalle houten boten. Maken lol met de meisjes die langs de reling lopen.
Ik kijk om me heen. Zie dorpen, boten en vissers.
Op het dak daar gebeurt het.

Uiteindelijk landen we in Katha.
Ooit heeft George Orwell daar gewoond.
Ik hoop dat zijn inspiratie er nog rondzweeft; dan schrijf ik ook een verhaal.


Zaterdag 26 maart
Van Myitkina via Bhamo naar Katha