Irkutsk

In Irkutsk heb ik samen met Charlotte en Robert een homestay. Het is een appartement in een groot groen huizenblok, strak en degelijk van buiten. Een ijzeren deur biedt toegang tot een stenen trap vol verfspetters. Op de tweede verdieping is het appartement van Yelena, een vrouw met dun grijs haar en een rose-wit gestreepte trui met open naden voor blote schouders.
Als de deur van haar huis opengaat is het eerste wat opvalt: spullen. Yelana doet aan spullen. Spullen in multimeervoud. Ik kijk en draai. Overal zijn spullen. Ik waan me in een souvenirwinkel, zie zoveel spullen dat het niet tot me doordringt wat ik zie. Ik maak een paar foto's en als ik die later bestudeer zie ik een groot verguld rek met koppen die aan oren hangen. Een handdoek bedrukt met de wereld hangt aan de wand, naast een grote poster met lelies. Zout en peperstelletjes, vingerhoeden, tassen, ipads, matroesjka's en matroesjka's als kerstboomhanger. Aan een deur hangen tegeltjes met afbeeldingen van steden. Een verzameling houten doosjes. Tegen de muur een grote tv, daaronder een afwasmachine, die aan het werk is, bovenop de afwasmachine staat een stereoset, daarbovenop een koperen narrenhoed met zwengel. Dit alles leunt tegen een wastafel naast een volbeladen butlerwagen op zwenkwielen. En nog wat kleine dingetjes. Ik probeer niet aan ontspullen en minimalisme te denken.

Yelana lacht, praat woorden in het engels, we krijgen thee in dunne porseleinen kopjes met zacht rose roosjes en koekjes met jam. Robert en Charlotte mogen in de kamer van de gastvrouw slapen, ik krijg het zijkamertje en Yelana slaapt op de bank. Ze doet dit alleen in de weekends, door de week werkt ze in het ziekenhuis, dan heeft ze geen tijd voor homestayers. Er is ook een badkamer waarin een douchecabine staat. Er zit een roze kabelslot om de schuifdeuren van de cabine. Binnen liggen, als in een vitrine, toilettassen en badartikelen opgestapeld tot de cabine half gevuld is. Om te douchen is er een wirhlpool. Die is leeg. Om het toilet staat een voorraad toiletreinigers en andere schoonmaakmiddelen. Er is een zak met badborstels, sponzen in kwadraat en een spiegeltje in zakformaat.

Even later maak ik dat ik weg kom. Ik sjouw met Anna door Irkutsk. We lopen door een park waar ooit kerken stonden die in de tijd van Lenin zijn verwoest omdat kerken niet meer ok waren. Er bleef veel verwoest materiaal over en dat heeft men toen gestort op de plek waar nu een park is. Daarmee lopen we over heilige grond, volgens Anna. Inmiddels staan er weer kerken. Herbouwd of bewaard gebleven. Van Stalin mocht er weer meer rond kerken en religie. De slechte daden van Stalin worden meestal benadrukt, maar dat is niet helemaal terecht, volgens Anna. Hij heeft dan wel veel doden op zijn geweten, maar de oorlog is dankzij hem gewonnen en ook de economie deed het goed.
Ik zie veel standbeelden van onverstoorbaar kijkende mannen met vooruitziende blik en geweer of sabel in de hand. Er is een standbeeld van Lenin. Verheven en groots. We gaan het historisch museum in, daar zijn kozakken en andere mannen nagemaakt. Een aantal botten met schedel ligt in het zand als geraamte gegroepeerd. Ik krijg indrukken van een bewogen geschiedenis.

In Irkutsk staan veel traditionele houten huizen, met luiken en versieringen. Ik vind ze mooi. We lopen langs houten huizen met ijzeren rolluiken, golfplaten afdakjes en kunststof kozijnen. Anna vertelt dat de overheid de huizen wil opkopen van particulieren om ze op te knappen en in originele staat te herstellen. De particulier die weet van de waarde vraagt echter soms 4 x het gebodene. Dan gaat de koop niet door, maar er is altijd een kans dat het gebouw in brand vliegt. De ambtenaar wijst daar dan fijntjes op. Het is niet in de haak, zegt Anna, maar wat de particulier doet is ook buiten de haak. Het zijn bijzonder mooie huizen. Zonde om ze te verknallen of te laten vervallen. Over een tijdje zijn ze weggerot als er geen onderhoud gepleegd wordt. Of opgefikt, want hout wil wel branden.


Zondag 11 september 2016
Irkutsk